Biểu bát mạch giao hội huyệt

Bát mạch giao hội là nói một kinh mạch với 8 mạch kỳ kinh giao hội như huyệt Công tôn thông với Xung mạch và huyệt nội quan thông với âm duy mạch, 2 huyệt hợp dùng để chữa bệnh ở ngực, ở tâm, ở vị.

 

Kinh mạch

Tỳ	Tâm bào	Tiểu tràng	Bàng quang	Đởm	Tam tiêu	Phế	thận
Huyệt vị	Công tôn cha	Nội quan mẹ	Hậu khê chồng	Thân mạch vợ	Lâm khớp nam	Ngoại quan nữ	Liệt khuyết chủ	Chiếu hải khách
Kinh mạch tương thông	Xung mạch	âm duy mạch	Đốc mạch	Dương kiểu	Đới mạch	Dương duy	Nhâm mạch	Âm kiểu

Biểu huyệt ngũ du

Huyệt ngũ du là những huyệt ở trên 2 khủy tay, gối chân trở xuống bàn tay và bàn chân

Mỗi âm kinh có 5 huyệt , mỗi dương kinh có  6 huyệt, huyệt ấy gọi là Tỉnh, huỳnh,du, nguyên, kinh, hợp,

Kinh âm không có nguyên nên lấy du thay nguyên huyệt. Tổng cộng có 66 huyệt ngũ du, mỗi huyệt đều thuộc hành nên ta theo quy luật tương sinh, tương khắc dùng.

1. Của 6 kinh âm

Kinh thuộc ngũ hành	Tinh	Huỳnh	Du nguyên thổ	Kinh	Hợp
	Mộc	Hỏa		Kim	Thủy
Phế	Thiếu  dương	Ngư tế	Thái uyên	Kinh cừ	Xích trạch
Tâm bào	Trung xung	Lao cung	Đại lăng	Gian sử	Khúc trạch
Tâm	Thiếu xung	Thiếu phủ	Thần môn	Linh đạo	Thiếu hải
Tỳ	ấn bạch	Đại đô	Thái bạch	thương khâu	Âm lăng tuyền
Gan	Đại đôn	Hành gian	Thái xung	Trung phong	Khúc tuyền
Thận	Dững tuyền	Nhiên cốc	Thái khê	Phục lưu	Âm cốc

Sáu(6) kinh âm không có nguyên chỉ có huyệt du thay vào huyệt nguyên nên gọi chungb là huyệt nguyên của 12 kinh

b. Của 6 kinh dương

Lao huyệt	Kinh thuộc ngũ hành	Tỉnh	Huỳnh	du	Nguyên	Kinh	Hợp
		Kim	Thủy	Mộc		Hỏa	Thổ
Phong long	Đại trường	Thương dương	Nhị gian	Tam gian	Hợp cốc	Dương khê	Khúc trì
Ngoại quan	Tam tiêu	Quan xung	Dịch môn	Trung chữ	Dương trì	Chi câu	Thiên tỉnh
Chi chính	Tiểu trường	Thiếu trạch	Tiểu cốc	Hậu khê	UYên cốt	Dương cốc	Tiểu hải
Phong long	Vị	Lệ đoài	Nội đình	Hàm cốc	Xung dương	Giải khê	Túc tam lý
Quang minh	đởm	Túc khiếu âm	Hiệp khê	Túc tâm khấp	Khâu khư	Dương phụ	Dương lăng tuyền
Phi dương	Bàng quang	Chí âm	Thông cốc	Thúc cốt	Kinh cốt	Côn lôn	Uỷ trung

Biểu bát hội huyệt

Một huyệt hội chữa được bệnh toàn thân như ho, hen, khí nghịch thì châm cứu đản trung, bệnh ở huyết thì dùng cách du.

Bát hội	phủ hội	Tạng hộ	Cân hộ	Tủy hội	Huyệt hội	Cốt hội	Mạch hội	Khí hội
Tên huyệt	trung quản	Chương môn	Dương lăng tuyền	Tuyệt cốt	Cách du	Đại trữ	Thái uyên	Đản trung

Châm cứu: Chẩn đoán khái quát

Chữa bệnh bằng châm cứu cũng phải vận dụng chẩn đoán như các phép dùng thuốc của đông y( bát cương, tứ chẩn, bát pháp)

Đây chỉ là qui nạp bát cương vào tứ cương là hư: hư, thực, hàn, nhiệt, mà hư, hàn lý thuộc âm, thực , nhiệt biểu thuộc duơng để áp dụng châm bổ tả cứu, (ôn), xem biẻu chẩn đoán khái quát. Còn bệnh không hư, không thực thì châm bình bổ bình tả,

Du huyệt ( ở hàng thứ 1 của kinh bàng quang nằm 2 bên cột sống ) là bộ vị mà hư là  tặc phong từ lưng xâm nhập vào cơ thể nên muốn chữa phong, hàn cần dùng đến du huyệt tụ tập, dùng mộ huyệt trị nguyên khí kém

Khích huyệt là huyệt chủ trị các bệnh đau khe kẽ mà kinh khí khó đi tới hoặc dùng cho các bệnh đau lâu ngày

Lạc huyệt có tác dụng điều hòa kinh khí  sơ thông tạng phủ để chữa các bệnh nặng

Căn cứ vào chứng bệnh ở khí huyết, tạng phủ, của xuơng mà dùng cho thích hợp.

 

Bảng chuẩn đoán khái quát

Chẩn đoán	vọng(Trông tinh thần hình sắc)	Văn( nghe hơi thở, tiếng nói)	vấn( hỏi tình hình bệnh)	Thiết ( xem mạch đập, sờ nắn đường kinh	áp dụng (  phép châm cứu và thủ thuật)
1	2	3	4	5	6
Hư lý       ( thuộc âm)	sắc mặt xanh tinh thần mệt mỏi	Nói nhỏ, thở yếu	Tự nhiên đổ mồ hôi hay đổ mồ hôi trôm, đái trong, ỉa lỏng	Mạch hư, vô lực, ấn vào các huyệt thiên ứng dễ chịu, ưa xoa bóp	Châm bổ cắm kim sâu và cứu lưu kim lâu
Thực biểu ( thuộc dương)	Mặt đỏ, tinh thần nhanh nhẹn, rêu lưỡi vàng	Nói to, thở mạnh, miệng nhạt đắng	Ngực bụng đầy tức, đại tiện táo, tiểu tiện vàng xén	Mạch thực hữu lực, ấn vào thiên ứng đau khó chịu	Châm  tả lưu châm ít hoặc châm xuất huyết
Hàn lý (thuộc âm)	Mặt xanh nhợt, miệng môi trắng nhợt hay nằm co, rêu lưỡi trắng hay không có rêu	Tiếng nói nhỏ yếu	Không khát, chân tay và người lạnh tiểu tiện nhiều, trong, đại tiện lỏng	Mạch trì hay trầm hoãn, ưa chườm nóng, da thịt sờ mát lạnh	Cứu châm  sâu, lưu kim lâu cứu từ 15 phút trở lên

Một số đặc điểm cần thiết trong châm cứu (P5)

Một số đặc điểm cần thiết trong châm cứu (P5)

Các huyệt cấm cứu

(tất cả những huyệt vùng mặt và 2 tay thường hạn chế cứu vì để lại sẹo mất thẩm mỹ)

Theo kinh nghiệm cổ điển có đề ra 35 huyệt, không nên cứu, á môn , phong phủ, thiên trụ, thừa quang, đầu lâm khớp, đầu duy, ty trúc không tỏan trúc, tình minh, tố liêu, hào liêu, nghinh hương, quyền liêu, hạ quan, nhân nghinh, thiên dũ, thiên phủ, kinh cừ,  địa ngũ  hội. dương quan, tích trung,ấn bạch, lậu cốc, âm lăng, điều khẩu, độc tỵ, âm thị, phục thỏ, bể quan, thân mạch, ủy trung, ân môn, thừa phù, tâm du, bạch  hoàn du.

Sách vở viết vềsau lại nói đến một số huyệt cấm cứu nay cứu lại thấy có công hiệu tốt hơn như, cựu vĩ chữa được, bệnh điên giản, cứu thiếu thương chữa được đổ máu mũi, cứu ẩn bạch chữa đươc băng lậu, cứu độc tỵ chữa đau khớp gối, cứu tâm du chữa người yếu mộng di tinh có kết quả tốt.

Theo kinh nghiệm của chúng tôi, các huyệt cấm cứu đều có lý do của nó, cần phải lưu ý. Còn các huyệt có sách khuyên không nên cứu mà cứu vẫn có công hiệu thì phần nhiều cũng trên bệnh nhân mãn tính, âm chứng, hư hàn đã châm lâu không đỡ, dùng lối cứu ôn hòa cũng tác dụng nhất định những huyệt trên đầu, mặt da thịt mỏng hoặc quanh mắt, mũi, cấm cứu là đúng. Bệnh nhiệt tính âm hư hỏa động không cứu, cứu trực tiếp có thể gây sẹo cũng cấm cứu

Một số đặc điểm cần thiết trong châm cứu (P4)

Một số đặc điểm cần thiết trong châm cứu (P4)

Cách chia đoạn cơ thể

+ Ở đầu: Từ chân  tóc trước đến chân tóc sau chia làm 12 tấc dọc hoặc từ huyệt ấn đường đến huyệt đại chùy là 18 tấc. khoảng giữa 2 mỏm xương Hoàn cốt, sau tai(xương chũm) chia làm 9 tấc ngang.

+ Ở ngực, bụng: Từ chỗ lõm dưới cổ họng( huyệt Thiên đột) đến mỏ ác chia thành 9 tấc dọc

Từ mỏ ác đến rốn chia làm 5 tấc

Khoảng giữa 2 đầu núm vú chia làm 8 tấc ngang.

+ Ở lưng, eo bụng: dựa theo đốt xương sống mà lấy huyệt.

+ Ở chi trên: Từ nếp nhăn trước nách đến nếp nhăn ngang khuỷu tay chia làm 8 tấc dọc.

Từ nếp nhăn ngang khuỷu tay đến nếp ngang cổ tay chai làm 12 tấc dọc.

+ Ở chi dưới: Từ mé trên xương mu đến mé trên xương bánh chè chia làm 12 tấc dọc.

Từ ngang bờ dưới lồi của xương chày tới chỗ lõm mắt cá trong chia làm 13 tấc dọc.

Từ đầu mấu chuyển tới xương đùi đến ngang giữa đầu gối chai làm 19 tấc dọc.

Từ mé trên xương chày đến giữa mắt cá ngoài chia làm 16 tấc dọc.